Śmigłowce w Marynarce Wojennej mają już 60 lat

Źródło: BLMW

W tym roku obchodzimy 60. rocznicę eksploatacji śmigłowców w Marynarce Wojennej. W ciągu tego długiego czasu wiropłaty lotnictwa morskiego ratowały na morzu życie, zwalczały okręty podwodne i nawodne czy transportowały ludzi i sprzęt.

Śmigłowce SM-1 – to one pojawiły się w lotnictwie morskim jako pierwsze. Te w styczniu 1960 roku przyjęto do eksploatacji, w sformowanej zaledwie miesiąc wcześniej 18. Eskadrze Mieszanej Lotnictwa Marynarki Wojennej w Gdyni-Babich Dołach. Śmigłowce były licencyjną wersją pierwszego seryjnego śmigłowca Mila, (Mi-1) produkowanego w ZSRR w latach 1950-1961. Od 1957 śmigłowce zaczęto produkować w WSK Świdnik, a silniki w WSK Rzeszów. Wyprodukowano ich w ponad 1500 egzemplarzy, a i tak w lotnictwie służyło jedynie 85.

Od 1962 roku na stan eskadry przyjmowano nowy typ śmigłowca – SM-2 – mocna modyfikacja SM-1. Zabudowano w nich po prawej stronie drzwi podnośnik o udźwigu 120 kg. W tym samym roku do Darłowa trafiły cztery śmigłowce SMS-2. Tam powstawała 28. Eskadra Ratownicza MW. Po sześciu latach, czyli od 1968, śmigłowce te zaczęto wymieniać na turbinowe Mi-2. W 1971 roku wycofano ostatni SM-1, a rok później SM-2. W 1969 roku do eksploatacji w 18. eskadrze zaczęto używać do ratownictwa morskiego wersję Mi-2RM. Przez niemal 30 lat stanowiły one główną maszynę ratowniczą. Ostatnią maszynę w tej wersji wycofano w 2004 roku, a cztery transportowo-łącznikowe Mi-2 służą aż po dziś dzień.

Źródło: BLMW

W roku 1981 do 28. Eskadry w Darłowie dotarły pierwsze zakupione w ZSRR śmigłowce zwalczania okrętów podwodnych Mi-14PŁ. W związku z tym eskadrę przekształcono w 16. pułk lotnictwa specjalnego. Zakupiono wówczas łącznie dwanaście śmigłowców PŁ i cztery ratownicze PS. Śmigłowce PS przetrwały do 2010 roku, gdy powstała potrzeba przebudowy dwóch śmigłowców w wersji PŁ do wersji ratowniczej.

Źródło: BLMW

15 czerwca 1983 roku doszło do katastrofy. W trakcie lotu szkolno-treningowego, tuż po starcie śmigłowca z załogą, będąc na wysokości około 100 metrów, wpadł w stado ptaków, uszkadzając dwa silniki. Załoga niemalże natychmiast zdecydowała o autorotacyjnym lądowaniu, jednak ze względu na małą wysokość lotu wirnik nośny śmigłowca nie osiągnął minimalnych obrotów, a podwozie nie zdążył się wysunąć. Mi-14PŁ uderzył o ziemię z dużą prędkością, a następnie przewrócił na bok i zapalił. Wówczas w katastrofie zginęli chor. mar. Waldemar Czerniawski, chor. mar Henryk Michalczyk i chor. mar Krzysztof Zieliński. Przeżyć udało się por. mar Ryszardowi Hulewskiemu oraz chor. mar Marianowi Wysockiemu.

Na początku lat 90. wysłużone ratownicze Mi-2RM zaczęły zastępować śmigłowce W-3. W lipcu i sierpniu 1989 roku do 10. eskadry trafiły dwa pierwsze Sokoły. Rok później W-3 wylądował po raz pierwszy na pokładzie niszczyciela rakietowego ORP Warszawa. Natomiast w czerwcu 1994 roku na pokładzie amerykańskiego krążownika rakietowego USS „Getyysburg” wylądowała Anakonda. Było to pierwsze lądowanie polskiego śmigłowca na pokładzie okrętu wykonane według procedur NATO.

12 marca 1997 roku śmigłowiec W-3RM Anakonda nr 0512, podczas nocnej akcji uległ katastrofie, w której zginęła cała załoga. Po południu drużyna przetransportowała na lądowisko Szpitala miejskiego na Zaspie w Gdańsku rannego rybaka. Podczas drugiego wezwania mieli pomóc choremu szyberowi jednego z kutrów rybackich znajdujących się na łowisku. W złych warunkach atmosferycznych, zaledwie cztery minuty po starcie śmigłowiec uderzył o powierzchnię wody Zatoki Puckiej (około 4 km. od Mierzei helskiej). Wszyscy zginęli. W 2001 roku w lotnictwie Marynarki Wojennej rozpoczęła się eksploatacja śmigłowców transportowych Mi-17. Erę polskiego lotnictwa pokładowego i stałych procedur startów i lądowań z pokładów okrętów rozpoczęły śmigłowce SH-2G, przyjęte do eksploatacji w 2003 roku.

Źródło: BLMW

W 2007 roku śmigłowce te poddano modernizacji. Przystosowano je do przenoszenia i odpalania lekkich torped POP MU90 Impact, dodano odbiorniki GPS radiokompasu. Na przełomie 2008 i 2009 zabudowano w drzwiach kabiny nawigatora uchwyt do montażu karabinów maszynowych z rodziny PK.

Nową erę lotnictwa śmigłowcowego MW RP otworzą śmigłowce AW-101, które zostały zakupione w kwietniu 2019 roku, na potrzeby lotnictwa MW. Zgodnie z harmonogramem cztery zakupione śmigłowce pojawią się w BLMW w 2022 roku. Więcej na ten temat można przeczytać w naszym ostatnim artykule na ten temat.