08.12.2025 17:00 0 MS
Zdjęcie ilustracyjne/Pixabay
Kociewie, zamieszkiwane przez około 340 tysięcy osób, to region o niezwykle żywotnej i wyrazistej tożsamości. Jej fundamentem są lokalna gwara, bogata kultura ludowa i zwyczaje przekazywane z pokolenia na pokolenie. Zimą, a szczególnie w okresie świąt Bożego Narodzenia, ta tożsamość ujawnia się najwyraźniej. Dawne obyczaje, choć poddane próbie czasu i wpływu nowoczesności, nie zaginęły – przetrwały, przybierając często nowe, współczesne formy, tworząc wyjątkową mieszankę tradycji i teraźniejszości.
Tradycyjne, przedwojenne święta na Kociewiu były przede wszystkim świadectwem prostoty, zaradności i głębokich więzi społecznych. Wigilijna wieczerza, w porównaniu z dzisiejszymi stołami, była skromna. Obfitowała w to, co dała ziemia i spiżarnia: domowe pieczywo na zakwasie, postne zupy (np. grzybową lub z suszu), śledzie, kapustę z grochem i przetwory – przede wszystkim nieodzowne powidła śliwkowe. Centralnym punktem nie był jednak przepych, lecz wspólnota. Kolędowanie przy domowym stole lub piecu, snucie gawęd i opowieści w lokalnej gwarze, a także dzielenie się z sąsiadami wypiekami czy pomoc w gospodarstwie – to budowało klimat świąt i było sposobem na przetrwanie surowej zimy, gdzie każde „ramię było ważne”.
Dziś życie na Kociewiu, jak wszędzie, przyspieszyło. Mimo to wiele rodzin świadomie podejmuje wysiłek, by łączyć wygodę nowoczesności z akcentami lokalnej tradycji. Na wigilijnym stole obok nowoczesnych dań pojawiają się te odziedziczone po babciach: wspomniane powidła, swojski chleb, czasem kiszona kapusta własnego wyrobu. Tradycja kolędowania jest podtrzymywana, często w formie zorganizowanej – przez parafialne czy szkolne zespoły, śpiewające zarówno po polsku, jak i po kociewsku. Kluczową rolę strażników dziedzictwa odgrywa lokalna społeczność: aktywne Koła Gospodyń Wiejskich, zespoły folklorystyczne i stowarzyszenia regionalne, które nieustannie przypominają o „tym, co stare” poprzez warsztaty, pokazy i publikacje.
Dbałość o unikalne dziedzictwo stała się dziś nie tylko obowiązkiem, ale i szansą dla regionu. Coraz popularniejsze są: Warsztaty świąteczne, na których można nauczyć się wypiekać tradycyjne pierniki czy przygotować starą potrawę. Spotkania z najstarszymi mieszkańcami – żywymi kronikarzami regionu – będące bezcenną lekcją gwary i obyczajów. Lokalne jarmarki świąteczne w małych miasteczkach i wsiach, które przyciągają turystów autentycznością: regionalnym rękodziełem, jedzeniem i atmosferą. Nowoczesna dokumentacja i promocja: Dzięki cyfrowym archiwom, blogom, filmom w mediach społecznościowych, tradycja kociewska zyskuje nowy nośnik i trafia do młodszego, globalnego odbiorcy.
Kociewskie obyczaje świąteczne są dziś więc w ciągłym dialogu. Nie są martwym eksponatem w muzeum, ale żywą, ewoluującą praktyką. Udowadniają, że można czerpać z nowoczesności, nie zatracając własnej, niepowtarzalnej duszy. To właśnie ta zdolność do adaptacji, przy jednoczesnym trzymaniu się korzeni, stanowi o sile i wyjątkowości tej krainy.
Byliście świadkami zdarzenia w naszym regionie? Czekamy na Wasze sygnały i informacje. Można kontaktować się z nami za pośrednictwem strony facebookowej i mailowo: [email protected]. Dyżurujemy także pod numerem telefonu 729 715 670.
