27 stycznia 1920 roku, po blisko 150 latach niewoli, nadeszła chwila wyzwolenia! Poniżej odezwa gen. Józefa Hallera do mieszkańców Pomorza.
Mieszkańcy Pomorza!
Po blisko 150 latach niewoli nadeszła chwila wyzwolenia.
Wkraczające Wojska Polskie dokonują przyłączenia tych ziem do Państwa Polskiego.
Jako wódz Armji, której przypadło w udziale szczęście dokonania tego uroczystego, historycznego aktu – witam Was przepełnionem radością sercem.
Odwieczne dziedzictwo Piastów i Jagiellonów, kolebka Kopernika, wraca znowu do swojej Macierzy. Przed 600 laty wydarte królowi Władysławowi Łokietkowi przez Zakon Krzyżacki, po zwycięstwach na polach Grunwaldu, Tannenbergu i wiekopomnych walkach Kazimierza Jagiellończyka zakończonych pokojem w Toruniu z Polską znowu złączone – dzieliło z nią czasy najwyższej chwały i świetności złotego wieku Polski, aż do czasów zbrodniczego rozbioru naszego Państwa.
Dzisiaj wraca do swojej Ojczyzny dzięki zwycięstwu najszczytniejszych haseł postępu i sprawiedliwości dziejowej, reprezentowanych przez bohaterskie Armje i szlachetne ludy Sprzymierzonych Mocarstw Zachodu z nami zaprzyjaźnione, dzięki bohaterskim wysiłkom naszego żołnierza, który od lat tylu, na wszystkich polach bitew, na obcych nawet ziemiach, od słonecznych Włoch do brzegów Morza Białego krew swoją za wolność, całość i niepodległość Ojczyzny przelewał. Przed Wami dzisiaj otwiera się epoka nowego życia i świetności – nowego wieku złotego Zygmuntów i Batorych, kiedy Wisła i nasze morze staną się znowu łącznikiem Polski z całym światem.
Cała Polska w tym dniu radosnym oddaje hołd mieszkańcom tej ziemi za ich niezłomność, hart ducha, wielkie cnoty obywatelskie, wytrwałość w twardej narodowej służbie. W najcięższych czasach panowania siły nad prawem nie zwątpiliście nigdy w nieśmiertelność Narodu.
Dzień dzisiejszy jest dla Was najwyższą za to nagrodą.
Młodzieży polska Pomorza! Nie danem Ci było dotąd służyć w szeregach Armji narodowej, dzisiaj nadchodzi pora czynu, więc wzywam do szeregów bohaterskich Wojska Polskiego, które ma strzedz potęgi i świetności Najjaśniejszej Rzeczypospolitej.
Odezwa Naczelnika Państwa wzywa do pracy wszystkich obywateli Państwa Polskiego, stojąc na gruncie tradycyjnej polskiej tolerancji bez względu na narodowość i religię. Jestem przekonany, że wszyscy na to wezwanie odpowiecie wytężoną pracą dla dobra Państwa i tych ziem, że spełnicie wszystkie obowiązki, jako obywatele tego Państwa, że wszędzie, zawsze okażecie należny posłuch władzom państwowym polskim.
W radości i szczęściu dnia dzisiejszego zjednoczymy się wszyscy w pracy dla Państwa Polskiego, jednością i pracą potężni.
Dowódca Frontu Pomorskiego
Józef Haller
Jenerał broni.
Toruń, 21 stycznia 1920 roku.
Na część wydarzeń tamtych dni Szkoła Podstawowa nr 2 w Gniewie przyjęła imię gen. Józefa Hallera, którego postać nieprzerwanie patronuje działaniom placówki
