W sercu Pomorza, w regionie Kociewia, rozwijają się unikatowe tradycje rękodzielnicze — własny styl haftu i charakterystyczny strój ludowy, które łączą lokalną przeszłość z żywą tożsamością mieszkańców.
Haft kociewski odznacza się florystycznym motywem: stylizowane tulipany, chabry, kwiaty polne, liście i kłosy zboża dominują w kompozycjach. Używa się ograniczonej gamy barw — dominują: biały, żółty, czerwony, niebieski, zielony, liliowy i brązowy. Co istotne, nie występuje tu popularny w haftach kaszubskich kolor czarny ani trójstopniowa gradacja niebieskiego. Podstawowe ściegi to ścieg płaski i sznureczkowy (stem stitch), które delikatnie modelują motywy.
Pięknie haftowane chusty, obrusy, serwetki, na których pojawiają się kłosy pszenicy, maki, osty czy modraki, są chyba najpiękniejszą i najbardziej barwną wizytówką Kociewia. Twórczyniami owych wzorów są Maria Wespa z Morzeszczyna i Małgorzata Garnysz z Pączewa. To one w latach 70. XX wieku wprowadziły na serwety polne kwiaty i kłosy zbóż. Maria Wespa swoje wzory oparła na ośmiu kolorach: białym, słomkowym, żółtym, pomarańczowym, czerwonym, liliowym, ciemnoniebieskim i zielonym, natomiast Małgorzata Garnysz aż na trzynastu: białym, żółtym, pomarańczowym, jasno- i ciemnobrązowym, czerwonym, bordowym, różowym, liliowym, fioletowym, niebieskim, jasnoniebieskim i zielonym.
W hafcie kociewskim nie występuje popularny na Kaszubach kolor czarny ani charakterystyczna trójstopniowa odmiana niebieskiego. Dzięki temu haft kociewski jest jaśniejszy, bardziej barwny i subtelniejszy w charakterze.
Choć tradycyjny strój ludowy Kociewia nigdy nie osiągnął formy tak rozpoznawalnej jak stroje kaszubskie czy łowickie, w latach 30. XX wieku etnograf dr Józef Gajek zrekonstruował jego współczesny wzór, który stał się symbolem regionu i do dziś integruje społeczność.
Strój kobiecy
Ważnym elementem stroju kobiecego jest charakterystyczna kamizelka (tzw. sznurówka) ozdobiona haftowaną „choinką”. Nakryciem głowy był czepiec z białego tiulu lub czarny z jedwabnych koronek. Kobiety nosiły białe koszule, czerwone gorsety, spódnice w kolorach niebieskim, brązowym lub czerwonym w kwiaty, granatowe lub białe pończochy oraz czarne półbuty. Jako okrycia wierzchnie używano najczęściej dużych, wełnianych chust w ciemnych kolorach.
Strój męski
Ubiór męski składał się z czapki z daszkiem lub czapki z barankiem, białej koszuli z jedwabną czerwoną chustką wiązaną pod szyją, kamizelki i spodni (tzw. buksy) w pionowe prążki lub kratkę, w kolorze niebieskim albo szarym. Okryciem wierzchnim była szara lub granatowa sukmana, a na nogach noszono wysokie buty z cholewami.
Choć oba regiony geograficznie są blisko siebie, różnice między haftami są znaczące. Haft kaszubski znany jest z silnego użycia czerni oraz trzystopniowej gamy odcieni niebieskiego. Haft kociewski natomiast wyróżnia się barwną paletą — bez czerni i z prostszym nasyceniem kolorów, co czyni go bardziej subtelnym i rozświetlonym.
Haft i strój kociewski są dziś traktowane jako symbole regionu, obecne na festynach, wydarzeniach kulturalnych i w szkołach. Projekty takie jak „Kociewie igłą i nitką” wspierane przez Ministerstwo Kultury popularyzują te tradycje poprzez warsztaty, publikacje i wystawy. Hafty zdobią serwety, koszule, torby, a nawet nowoczesne gadżety, zaś stroje można zobaczyć podczas uroczystości i w muzeach etnograficznych.
Byliście świadkami zdarzenia w naszym regionie? Czekamy na Wasze sygnały i informacje. Można kontaktować się z nami za pośrednictwem strony facebookowej i mailowo: [email protected]. Dyżurujemy także pod numerem telefonu 729 715 670.
