Jak opiekować się pacjentem leżącym?

Zarówno w warunkach szpitalnych jak i domowych, opieka nad osobą obłożnie chorą jest sporym wyzwaniem. Trzeba dysponować pewną dozą wiedzy, mieć praktykę w wykonywaniu poszczególnych czynności, ale także odporność psychiczną, pozwalającą na uporanie się z trudnymi sytuacjami. Jeśli w życiu zawodowym lub osobistym mierzysz się z koniecznością zapewnienia troski pacjentowi leżącemu, może ci się przydać garść podstawowych informacji o sposobie mycia, pielęgnacji, przeciwdziałaniu odleżynom, zachłyśnięciom i zanikom mięśni.

Mycie i higiena u pacjenta leżącego

Dla początkujących opiekunów największym wyzwaniem może być wykonywanie czynności higienicznych. Są one problematyczne również dla chorego, jeśli jest on świadomy. Obie strony czują się często skrępowane. Rozwiązaniem jest profesjonalne podejście – ludzkie ciało funkcjonuje w określony sposób u każdego człowieka i nie ma powodów do wstydu czy do obrzydzenia.

Leżący chory najczęściej korzysta z pieluch. Muszą być one zmieniane po każdym wypróżnieniu, aby nie dochodziło do zakażeń i odparzeń. Jeśli pacjent jest świadomy i zachował podstawową mobilność, podczas wypróżniania wymaga kaczki i basenu. Pomocne są wówczas podkłady chłonne (dostępne tutaj: https://eplaster.pl/pl/c/Podklady-chlonne/213) zabezpieczające materac przed poplamieniem. Mycie może odbywać się również w pozycji leżącej. Należy stosować łagodne, hipoalergiczne środki i delikatne myjki, a także kremy nawilżające, chroniące delikatną skórę. Podobnie jak w przypadku osoby zdrowej, niezbędne jest również czyszczenie zębów i jamy ustnej oraz uszu.

Walka z odleżynami u obłożnie chorego

Największym problemem unieruchomionych pacjentów są odleżyny – czyli wrzody powstające na skutek długotrwałego nacisku na skórę. Najczęściej pojawiają się w miejscach najsłabiej chronionych tkanką tłuszczową oraz narażonych na częste tarcie – na potylicy, na piętach, na pośladkach. Ten rodzaj ran bardzo trudno się goi i przysparza wiele cierpienia, dlatego warto dołożyć starań, aby nie dopuścić do ich powstawania. Kluczowe jest regularne zmienianie ułożenia pacjenta – co kilka godzin, a także wygładzanie pościeli i piżamy, aby nie tworzyły się na nich zgrubienia i fałdki. Ważne jest osuszanie skóry po myciu – wilgoć sprzyja odleżynom.

Jeśli rany już istnieją, niezbędne jest ich regularne odkażanie oraz zabezpieczanie specjalistycznymi plastrami. Zaniedbane odleżyny stwarzają realne zagrożenie dla życia pacjenta.

Oczyszczanie dróg oddechowych u pacjentów leżących

Brak ruchu powoduje powstawanie w płucach gęstej wydzieliny, która utrudnia oddychanie. W skrajnych przypadkach może ona doprowadzić do całkowitego uniemożliwienia oddychania. Opiekun musi więc zadbać również i o ten aspekt życia chorego.

Codziennie należy łagodnie oklepać plecy chorego – wibracja powoduje odrywanie się flegmy. Proces powinien trwać kilka minut. Trzeba też uważać, aby nie uderzać w kręgosłup i w okolice nerek. W przypadku niektórych chorych konieczne jest również stosowanie ssaka w celu udrażniania dróg oddechowych.

Elementy fizjoterapii u osób obłożnie chorych

Długotrwałe pozostawanie w pozycji leżącej powoduje zaniki oraz bolesne przykurcze mięśni, a także znacznie zwiększa ryzyko powstawania zatorów. To dlatego konieczne jest regularne ćwiczenie z pacjentem.

Jeśli chory jest świadomy, można go skłonić do współpracy. W przypadku pozostałych pacjentów rehabilitacja przebiega w sposób bierny. Nie chodzi o zaawansowane ćwiczenia, ale o uruchamianie poszczególnych stawów i grup mięśni poprzez ich zginanie i prostowanie z towarzyszącym masażem. Czynności te są dosyć proste i przeważnie może je wykonywać osoba bez wiedzy medycznej, poinstruowana przez fizjoterapeutę.

Psychoterapia świadomych pacjentów leżących

W przypadku chorych świadomych największe problemy mogą dotyczyć sfery nie fizycznej, ale psychicznej – zwłaszcza, jeśli unieruchomienie nastąpiło na skutek wypadku i dotknęło osobę wcześniej aktywną. Kluczowe jest zapewnienie wsparcia psychicznego, ponieważ zły stan emocjonalny będzie przeszkadzał w powrocie do zdrowia.

Dbając o pacjenta, nie można także zapominać o opiekunie – obowiązki związane z codzienną obsługą pacjenta leżącego są często obciążające i mogą prowadzić do popadnięcia w depresję czy uzależnienia.

Troska o obłożnie chorego to zadanie niełatwe i wymagające, ale też mogące przynosić wiele satysfakcji – zwłaszcza jeśli dostrzegamy efekty naszych wysiłków. Warto więc trzymać się kilku zasad, które ułatwią pracę opiekunowi, a jednocześnie maksymalnie podniosą komfort życia pacjenta.